kronoloji
ÖNEMLİ OLAYLAR KRONOLOJİSİ.
14 Temmuz 1889 II.Enternasyonal kuruldu.
07 Kasım 1917 Ekim Devrimi gerçekleştirildi.
22 Eylül 1919 İstanbul’da TSİÇF kuruldu.
1920 Ankara’da, THİF (Halk Komünist Partisi) Kuruldu.
14 Temmuz 1920 Merkezi Ankara’da, III.Enternasyonal’e bağlı Komünist Partisi ilan edildi.
28 Temmuz 1920 Komintern’de TKP, Milli Kurtuluş Hareketi ile işbirliği yapacağını açıkladı.
01-08 Eylül 1920 Birinci Doğu Halkları Kurultayı yapıldı.
10 Eylül 1920 Birinci ve Umumi Türk Komünistleri Kongresin’de TKP kuruldu.
18 Ekim 1920 M.Kemal Yeşilordu’yu kapattı ve Türkiye Komünist Fırkası’nı kurdurdu.
ix
20 Ocak 1921 Ankara’da THKP yayın organı Emek gazete binası ateşe verildi. Yöneticiler tutuklandı.
28 Ocak 1921 M.Suphi ve 14 yoldaşı Karadeniz’de Trabzon açıklarında katledildi.
21 Temmuz 1921 Ş.Hüsnü yönetiminde Aydınlık Dergisi çıkmaya başladı.
07 Aralık 1921 Ankara hükümeti Türkiye Halk Komünist Partisi’ni (THİF) resmen tanıdı.
15 Ağustos 1922 THİF Kongresi yapılmak üzere iken resmi izin kaldırıldı. Kongre illegal yapıldı. Kongre sonrası THİF’i kapatıldı, bazı üyeleri casusluk ile suçlandı.
01 Nisan 1923 TBMM’nin kendini fesh ve yeni seçimlere gitme kararı üzerine TİÇSF yeniden faaliyete geçti.
04 Mart 1925 Takrir-i Sükun Kanunu getirildi. TKP yayınları kapatıldı. İstiklal Mah. kuruldu.
19 Aralık 1946 Ş.Hüsnü tutuklandı. 141-142 ile 5 yıl ağır hapis cezası aldı.
14 Temmuz 1950 Ş.Hüsnü afla serbest bırakıldı, iki yıl sonra 25 Şubat 1952’de tekrar tutuklandı.
07 Nisan 1959 Ş.Hüsnü 72 yaşında sürgünde vefat etti.
1956 SBKP 20.Kongresi yapıldı. Hruşçov, destalizasyon sürecini başlattı.
16-19 Kasım 1957 Moskova’da 1. Komünist ve İşçi Partileri Toplantısı yapıldı.
Kasım 1960 Moskova’da 2. Komünist ve İşçi Partileri Toplantısı yapıldı.
13 Şubat 1961 I.TİP 12 işçi sendikacı tarafından İstanbul’da kuruldu.
01 Şubat 1962 M.A.Aybar Genel Başkan olarak TİP’e davet edildi ve kabul etti.
Ekim 1964 Hruşçov, L.Brejniyev ve parti ideologu M.Suslov tarafından görevden alındı.
SBKP’nin 21.Kongresi’nde Genel Sekreterliğine Brejniyev getirildi.
09-10 Şubat 1964 TİP’in I.Büyük Kongresi İzmir’de yapıldı.
10 Ekim 1965 Milletvekilleri genel seçiminde TİP seçime girdiği 51 ilde 276.101 oy ve Türkiye genelinde %2.83 oy yüzdesi ile 15 milletvekiliği (%3.33)
kazandı.
20-23 Kasım 1966 TİP’in II.Büyük Kongresi Malatya’da yapıldı.
13 Şubat 1967 DİSK kuruldu.
24 Temmuz 1967 Russell Mahkemesi araştırma heyeti başkanı M.A.Aybar Vietnam’a gitti.
21 Ağustos 1968 SSCB ve Varşova Paktı’nın diğer dört üyesi Çekoslavakya’ya müdahale etti.
09-12 Kasım 1968 TİP’in III.Büyük Kongresi, Ankara Selim Sırrı Tarcan Salonunda yapıldı.
28-29 Aralık 1968 TİP’in II.Olağanüstü B.Kongresi Ankara’da Dilşat Düğün Salonu’nda toplandı.
x
16 Şubat 1969 6.Filo’yu protesto için işçi ve gençlik kuruluşlarının düzenlediği miting ve yürüyüş tekbirlerle saldırıya uğradı. Kanlı Pazar adıyla tarihe geçti.
12 Ekim 1969 Genel Seçimler yapıldı. M.A.Aybar ve R.Kuas, İstanbul’dan milletvekili seçildi.
15-16 Kasım 1969 M.A.Aybar ve MYK istifa etti. Yeni G.Başkan Mehmet Ali Aslan oldu,
15-16 Haziran 1970 DİSK’in önderliğindeki büyük işçi yürüyüşüne polis ve jandarma saldırdı.
29-31 Ekim 1970 Ankara’da TİP IV.Büyük Kongresi’nde B.Boran Genel Başkanlığa getirildi.
08-09 Şubat 1971 M.A.Aybar GYK’ya gönderdiği, basına da açıkladığı bir mektupla 4.Kongre kararlarına karşı çıktı
11 Şubat 1971 GYK’da, M.A.Aybar’ın kesin çıkarılma istemi ve tedbir olarak MHD’na sevk kararı, 4 çekimser dışında 30 oyla kabul edildi.
10 Şubat 1971 TİP’in 10.kuruluş yıldönümü İstanbul Tepebaşı’nda kutlandı. M.A.Aybar basın toplantısı düzenleyerek TİP’ten istifa etti.
15 Şubat 1971 Parti Gazetesi’nde M.A.Aybar’ın MHD’na sevk kararının gerekçeleri açıklandı.
12 Mart 1971 Komutanlar muhtıra verdiler. S.Demirel istifa etti. 19.00 haber bülteninde TİP
yöneticileri hk. Ankara Ağır Ceza Mahkemesinde dava açıldığı bildirildi.
14 Mart 1971 15 kuruluş 12 Martı destekledi. DİSK’in bildirisi de bu doğrultuda çıktı.
02 Nisan 1971 AP ve CHP N.Erim Hükümeti’ne güvenoyu vermeyi kararlaştırdı. Bağımsız İst. Mv. M.A.Aybar, N.Erim’le özel olarak görüştü ve Meclis’te güvenoyu verdi.
26 Nisan 1971 Hükümet 11 İlde sıkıyönetim ilan etti.
27 Nisan 1971 TİP’in MYK’sı toplandı ve Sıkıyönetime karşı çıkan bir bildiri yayınladı.
13 Mayıs 1971 N.Sargın, gece geç vakit gözaltına alındı ve 4 gün sonra 141’den tutuklandı.
26 Mayıs 1971 B.Boran, gözaltına alındı.
29 Mayıs 1971 B.Boran ve S.Aren tutuklandılar.
11 Haziran 1971 Anayasa Mahkemesi’nde TİP’i kapatma davası açıldı.
20 temmuz 1971 40 gün sonra TİP’i kapatma kararı verildi.
06 Ocak 1972 Anayasa Mahkemesi’nin TİP’i kapatma kararı Resmi Gazetede yayınlandı.
xi
01 Mayıs 1975 30 Nisan günü kuruluş dilekçesi İçişleri Bakanlığına verilen II.TİP kuruldu.
05 Haziran 1977 Seçimlerde TİP sert bir CHP eleştirisiyle sosyalizm propagandasını öne çıkardı.
Bölüm: 1. Atılım Dönemi.
27 Ekim 1968 Avrupa Türk Toplumcular Federasyonu (ATTF) kuruldu.
05-17 Haziran 1969 Moskova’da 75 Komünist ve İşçi Partisi’nin katıldığı Uluslararası Konferans yapıldı.
Mart 1969 TTO’nun yayın organı Kurtuluş yayınına başlandı.
13 Aralık 1969 ATTF 2. Kongresi seçimi, Z.Baştımar’ın isteği doğrultusunda biçimlendi.
16 Mayıs 1970 Türkiye’de Kurtuluş ATTF yayın organı haline getirildi.
Ocak 1974 Atılım TKP MK yayın organı olarak yayınlanmaya başlandı.
Ekim 1974 İ.Bilen TKP Genel Sekreteri sıfatını kullanmaya başladı.
18 Kasım 1974 Yeni Çağ Dergisi’nde Z.Baştımar’ın ölüm ilanı yayınlandı.
Ocak 1977 İGD kuruldu.
Şubat 1977 TKP’nin Konya Konferans’ı Moskova’da yapıldı.
1979 yılı İşçinin Sesi’ 100. sayısı ile TKP içinde Açık Savaş’a başladı.
Bölüm: 2. Türkiye’de 12 Eylül hareketi ve TKP’de yönetim değişikliği.
21 Aralık 1980 İ.Bilen TKP’nin Sesi radyosundan, 12 Eylül darbesi ile birlikte aynı gün kaleme alınan bildiri doğrultusunda konuşma yaptı.
Şubat 1981 Siyasi polisin elinde TKP ile ilgili geniş bilginin toplandığı istihbaratı alındı.
Mart/Nisan 1981 İşçinin Sesi ekibi, TKP 1981 II. Leninci’ler Konferansı’nı düzenlendi.
Mayıs 1981 TKP’ye yönelik geniş tutuklamalar ve TKP operasyonu başladı.
1981 Ağustos TKP operasyonu sonrası TKP MK Plenumu yapıldı. A.Meriç’in konumu ile ilgili ve Desantralize Parti kararları alındı. N.Yağcı Yardımcı Genel Sek. getirildi.
1983 TKP 5. Kongresi illegal olarak yurt dışında yapıldı.
18 Kasım 1983 İ.Bilen 81 yaşında öldü. Cenaze merasimi Sofya’da yapıldı ve orada gömüldü.